Giữa một lĩnh vực vốn được xem là “địa hạt” của nam giới, Phạm Thanh Hoa – sinh viên năm 4 ngành Khoa học Vật liệu, Trường Đại học Khoa học tự nhiên đã khẳng định mình bằng đam mê và nỗ lực không ngừng. Nữ sinh trở thành một trong 20 gương mặt được vinh danh tại Giải thưởng “Nữ sinh Khoa học Công nghệ Việt Nam 2025” với công trình nghiên cứu về vật liệu sinh học thân thiện môi trường.

Hành trình chọn lối riêng trong khoa học

Sinh ra không có “bước ngoặt định mệnh” nào để rẽ sang nghiên cứu khoa học, Thanh Hoa đến với Khoa học Vật liệu bằng sự tìm hiểu kỹ lưỡng và lòng say mê tự nhiên. Nữ sinh đặc biệt yêu thích với những thí nghiệm nhỏ về tiểm hiểu cấu trúc và đặc tính của vật chất. “Em nhận ra rằng vật liệu hiện diện ở khắp nơi trong cuộc sống, từ đồ dùng hằng ngày đến công nghệ pin, cảm biến hay vật liệu y sinh. Đây là lĩnh vực vừa gần gũi, vừa có khả năng tạo ra thay đổi lớn cho xã hội”, Hoa chia sẻ.

Quyết định chọn ngành này của Thanh Hoa từng khiến nhiều người xung quanh bất ngờ. “Mọi người nghe đến ‘vật liệu’ là nghĩ ngay đến xi măng, sắt thép, công việc nặng nhọc nên sợ em vất vả”, Hoa nhớ lại. Thay vì lùi bước, Hoa chọn cách giải thích rõ: hướng nghiên cứu cô theo đuổi là polymer và composite – lĩnh vực có tính ứng dụng cao, từ bao bì sinh học đến vật liệu tiên tiến. “Một khi đã hiểu đúng, gia đình lại là người ủng hộ em nhiều nhất”, nữ sinh nói.

Bắt đầu hành trình bốn năm đại học, Hoa bước vào thế giới nghiên cứu với sự tò mò và lòng kiên trì hiếm thấy. “Nghiên cứu khoa học không có con đường tắt. Có những tuần em lặp lại cùng một thí nghiệm hàng chục lần mà kết quả vẫn chưa ra”, Hoa kể. Những đêm trực phòng thí nghiệm đến khuya, những lần thất bại khiến dung dịch đổi màu sai lệch… đều trở thành phần tất yếu của quá trình trưởng thành. 

Giữa những khó khăn đó, Thanh Hoa luôn có mái trường Trường ĐH Khoa học tự nhiên và đặc biệt là PGS.TS Hoàng Thị Đông Quỳ làm điểm tựa to lớn. “Ngôi trường này và người giảng viên tận tâm không chỉ dạy em về chuyên môn mà còn về tinh thần làm khoa học: kiên định, tỉ mỉ, và không bao giờ ngừng đặt câu hỏi. Em nhớ về lời dặn khoa học không dành cho người vội vàng và em dần hiểu điều đó trong từng thí nghiệm mình làm”, Thanh Hoa nói.

Vật liệu xanh và khát vọng phát triển bền vững

Đề tài giúp Thanh Hoa được vinh danh trong 20 gương mặt tiêu biểu toàn quốc giải thưởng Nữ sinh Khoa học Công nghệ 2025 là “Phát triển màng dẫn ion từ cellulose”. Đề tài sử dụng cellulose – polymer tự nhiên có nhiều trong phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, vỏ trấu để tạo nên màng dẫn proton ứng dụng trong pin nhiên liệu hydro. Loại pin này tạo điện nhờ phản ứng giữa hydro và oxy, không thải CO₂ mà chỉ sinh ra nước. “Em muốn tận dụng nguồn nguyên liệu bỏ đi để tạo ra năng lượng sạch, vừa giảm ô nhiễm vừa hướng đến phát triển bền vững”, Hoa nói. 

Khó khăn lớn nhất của đề tài không nằm ở lý thuyết mà ở thực hành. “rên giấy, mọi công thức đều có vẻ hoàn hảo, nhưng trong phòng thí nghiệm thì không phải lúc nào vật liệu cũng ra đúng tính chất mong muốn. Có những giai đoạn thử nghiệm liên tục thất bại, khiến Hoa từng nghi ngờ chính bản thân. “Em từng tự hỏi: có phải mình đã chọn sai hướng rồi không?”, cô nhớ lại. Nhưng rồi, nhờ sự hỗ trợ của thầy cô và các anh chị trong nhóm, nữ sinh dần học được cách bình tĩnh, nhìn vấn đề từ nhiều góc độ hơn.

Chính tinh thần của sự bền bỉ, cầu thị và hướng tới ứng dụng thực tiễn đã giúp đề tài của Hoa được đánh giá cao tại Giải thưởng Nữ sinh Khoa học Công nghệ Việt Nam 2025. Với cô, phần thưởng ấy không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn là lời khẳng định rằng phụ nữ hoàn toàn có thể vững vàng trong lĩnh vực kỹ thuật – công nghệ nếu đủ đam mê. 

Thanh Hoa bày tỏ niềm biết ơn đối với mái trường Trường Đại học Khoa học tự nhiên vì đã điều kiện rất lớn cho sinh viên nghiên cứu: có lab hiện đại, có môi trường hợp tác quốc tế, và nhất là có những giảng viên luôn khuyến khích chúng sinh viên đặt câu hỏi, tìm tòi và khám phá. Với Hoa, đây không chỉ là nơi học, mà là “cái nôi của tư duy nghiên cứu nghiêm túc và cởi mở”. 

Trong ánh sáng của phòng thí nghiệm, nơi những sợi cellulose từ rơm rạ được biến thành vật liệu dẫn điện, có thể thấy thấp thoáng hình ảnh một thế hệ nữ sinh mới của Trường Đại học Khoa học tự nhiên duyên dáng, trí tuệ và bản lĩnh. Và Phạm Thanh Hoa chính là minh chứng sống động cho điều đó – một trong những người thuộc thế hệ sinh viên tự tin bước vào kỷ nguyên khoa học công nghệ xanh.