Ngày 30–31/7, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG-HCM đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Dịch vụ hệ sinh thái – Công cụ tiềm năng trong thích ứng với Biến đổi khí hậu”, dưới sự chủ trì của Trung tâm Nghiên cứu Khí nhà kính và Biến đổi Khí hậu, phối hợp cùng Viện Biến đổi Toàn cầu CzechGlobe – Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Séc.

Các báo cáo viên, khách mời, cán bộ và giảng viên Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG-HCM cùng với người học trong – ngoài Trường chụp ảnh lưu niệm tại hội thảo khoa học diễn ngày 30–31/7.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh các hệ sinh thái tự nhiên ngày càng được nhìn nhận như một trong những giải pháp quan trọng đối phó với biến đổi khí hậu. Nếu được bảo tồn và quản lý hợp lý, các hệ thống tự nhiên này có thể phát huy vai trò như “lá chắn sinh học”, điều tiết khí hậu, lưu giữ carbon, bảo vệ đất, hỗ trợ sinh kế và duy trì đa dạng sinh học. Việc tích hợp những giá trị đó vào quy hoạch và chính sách phát triển là hướng đi nhiều tiềm năng – cũng là trọng tâm thảo luận xuyên suốt tại hội thảo.

Mở đầu chương trình, TS. Phạm Quỳnh Hương – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí nhà kính và Biến đổi Khí hậu, giảng viên Khoa Sinh học – Công nghệ Sinh học – trình bày báo cáo tổng quan về các loại hình dịch vụ sinh thái và khả năng đóng góp của chúng vào chiến lược thích ứng. Việc lồng ghép cách tiếp cận này, theo TS. Hương, sẽ gia tăng khả năng chống chịu của môi trường, đồng thời tạo nền tảng ổn định cho phát triển sinh kế cộng đồng.

Từ góc nhìn sinh thái–xã hội tại các vùng ven biển chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, GS.TS. Mehedi Mahmudul Hasan – Trưởng Khoa Thủy sản và Khoa học Biển, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Noakhali, Bangladesh – phân tích tác động của xâm nhập mặn, ô nhiễm và khí hậu cực đoan lên ngành thủy sản. Báo cáo nhấn mạnh vai trò thiết yếu của vùng cửa sông, bãi triều, rừng ngập mặn trong bảo vệ nguồn lợi và duy trì tính bền vững của sinh kế ven biển.

Từ góc độ sinh thái rừng, GS.TS. Michal V. Marek – Giám đốc Viện CzechGlobe, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp và Lâm nghiệp Hoàng gia Thụy Điển – giới thiệu khái niệm “sylvomitigation” (giảm nhẹ biến đổi khí hậu thông qua lâm sinh chủ động). Những kỹ thuật như tỉa thưa chọn lọc, luân canh khai thác – nếu được thực hiện phù hợp – có thể tăng hiệu suất quang hợp, nâng cao năng lực hấp thụ carbon, giúp rừng hoạt động hiệu quả hơn như một “bơm carbon tự nhiên”.

Liên quan đến đo lường khí hậu, GS. Marek cũng chia sẻ hệ thống trạm quan trắc eddy covariance hiện đại tại CzechGlobe – nơi theo dõi liên tục dòng khí nhà kính và năng lượng trong các hệ sinh thái khác nhau. Song song đó, ThS. Vũ Hoàng Ngọc Khuê – nghiên cứu viên CzechGlobe, phụ trách trạm quan trắc tại Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen (Long An) – trình bày nghiên cứu điển hình tại Việt Nam, với hệ thống đặt tại vùng đệm rừng ngập nước và ruộng lúa. Báo cáo chỉ ra tính hiệu quả của công nghệ eddy covariance trong việc theo dõi các dòng carbon, từ đó cung cấp dữ liệu định lượng phục vụ nghiên cứu nông nghiệp – môi trường – khí hậu.

Ở hướng tiếp cận không gian và địa lý, ThS. Lý Thị Bích Trâm – nghiên cứu viên Viện Tài nguyên và Môi trường, ĐHQG-HCM, đồng thời là nghiên cứu sinh tại Đại học Chulalongkorn (Thái Lan) – trình bày (trực tuyến) nghiên cứu về suy thoái rừng ngập mặn tại tỉnh Phang Nga, miền Nam Thái Lan. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu viễn thám và GIS để phân tích sự suy giảm diện tích rừng do tác động của nuôi tôm, du lịch và khai thác thiếu bền vững, đồng thời cảnh báo nguy cơ mất cân bằng sinh thái tại các vùng ven biển Đông Nam Á.

Dù xuất phát từ nhiều chuyên ngành khác nhau – sinh học, thủy sản, lâm sinh, đo đạc khí nhà kính và viễn thám – các báo cáo tại hội thảo cùng hội tụ vào một thông điệp thống nhất: dịch vụ hệ sinh thái không chỉ là tài nguyên sẵn có của tự nhiên, mà cần được nhìn nhận như một thành phần chủ động trong chiến lược thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu.

Việc đẩy mạnh nghiên cứu liên ngành, phát triển hệ thống quan trắc hiện đại, và mở rộng kết nối với mạng lưới khoa học quốc tế là điều kiện then chốt để chuyển hóa tri thức thành hành động thực tiễn.

Hội thảo khép lại trong tinh thần học thuật sôi nổi và hợp tác tích cực, mở ra các cơ hội kết nối nghiên cứu, trao đổi học thuật giữa Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG-HCM và các viện, trường quốc tế. Sự kiện đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của Nhà trường trong đào tạo, nghiên cứu và đóng góp tri thức cho các vấn đề môi trường toàn cầu.

PMN