Ngày 15/9, tại Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG-HCM, nghiên cứu sinh Ngô Nam Thịnh đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành Vật lý địa cầu với đề tài “Nghiên cứu xây dựng mô hình toán tính dòng rip và áp dụng trên vùng biển Bãi Dài – Khánh Hòa”, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Bảy.
Luận án tập trung nghiên cứu hiện tượng dòng rip – dòng chảy xa bờ nguy hiểm, thường xuất hiện tại các bãi biển và là nguyên nhân gây nhiều tai nạn đuối nước. Đề tài hướng đến việc phát triển một mô hình toán học có khả năng mô phỏng và dự báo dòng rip tại khu vực Bãi Dài (Cam Ranh, Khánh Hòa), qua đó góp phần nhận diện cơ chế hình thành, xác định vị trí và đánh giá mức độ nguy hiểm của dòng chảy này. Nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị thực tiễn trong việc đưa ra giải pháp cảnh báo và bảo đảm an toàn cho người dân, du khách.
Phát triển mô hình HYDIST – RC
Trong quá trình thực hiện, NCS. Ngô Nam Thịnh đã phát triển và hoàn thiện mô hình HYDIST – RC bằng cách tích hợp thêm mô đun tính toán ứng suất tán xạ sóng có biến thiên theo thời gian. Mô hình được áp dụng để tính toán sự xuất hiện và đặc tính của dòng rip dưới tác động đồng thời của sóng và thủy triều. Đặc biệt, các kết quả mô phỏng đã được so sánh, kiểm chứng với số liệu đo đạc thực tế tại khu vực nghiên cứu, cho thấy độ phù hợp cao và khẳng định tính khả thi của mô hình.
Kết quả nổi bật của luận án
Luận án chỉ ra mối quan hệ chặt chẽ giữa điều kiện hải văn và sự hình thành dòng rip. Kết quả tính toán cho thấy khi sóng mạnh, vận tốc dòng rip gia tăng và số lượng dòng rip xuất hiện nhiều hơn. Vào mùa gió Đông Bắc, khu vực Bãi Dài ghi nhận tới 12 dòng rip, trong khi mùa gió Tây Nam chỉ có 3 dòng rip. Tuy nhiên, do mùa Tây Nam trùng với cao điểm du lịch nên nguy cơ mất an toàn đối với du khách lại cao hơn.
Nghiên cứu cũng chứng minh ảnh hưởng của thủy triều đến mức độ nguy hiểm: khi triều rút, cường độ dòng rip có thể tăng từ 0,2 – 0,4 m/s, chiều dài dòng kéo ra xa thêm từ 5 – 10 m so với khi triều dâng, khiến cấp độ nguy hiểm gia tăng đáng kể. Bên cạnh đó, luận án đã xác định cụ thể các vị trí dòng rip tại Bãi Dài, đồng thời phân biệt rõ khu vực xuất hiện xoáy, dòng chảy ven bờ hay dòng rip thực sự.
Giá trị khoa học và ứng dụng
Một trong những đóng góp quan trọng của nghiên cứu là phát triển thành công mô hình toán tính toán dòng rip “made in Vietnam”, giúp giảm sự phụ thuộc vào các mô hình thương mại nước ngoài. Ngoài khả năng dự báo dòng rip, mô hình HYDIST – RC còn có thể kết hợp với module tính toán biến đổi địa hình đáy biển do sóng và thủy triều, từ đó nâng cao độ chính xác trong dự báo theo thời gian thực.
Luận án mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi tại các bãi biển khác của Việt Nam, đặc biệt tại những khu vực thường xuyên có khách du lịch. Các kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý ven biển mà còn gợi ý giải pháp thực tiễn như bố trí biển cảnh báo, chòi cứu hộ để đảm bảo an toàn cho cộng đồng.
